« Previous Page Table of Contents Spis treści Next Page »

[Strona 177]

Kolebka młodości

Ruchama Bornstein

[Translated by Ireneusz Socha

Nie ma już Dębicy, naszej Dębicy. I nie ma naszej „dobrej ziemi”, po której tak lubiliśmy spacerować. Upłynęło ponad 45 lat od czasu, kiedy opuściłam mój dom rodzinny: kamienicę i fabrykę naprzeciwko synagogi. Nie było łatwo zostawić wszystko – ojca, matkę, siostry, braci, dziadka i babcię, grono przyjaciół i sąsiadów, a i samo miasto, w którym się wychowałam, zostałam aktywistką różnych organizacji i – mam nadzieję – pomagałam innym odnaleźć drogę ku lepszemu i piękniejszemu życiu.

Wielokrotnie zmagaliśmy się z prawymi, pobożnymi Żydami, nierzadko również z ciemnymi fanatykami, którzy widzieli w nas, syjonistach i członkach Poale Syjon [1], wcielenie sił diabelskich [2].

Jakie cudowne były szabasy i święta w naszym mieście! Synagogi i betmidrasze były pełne wiernych. Modlitwy kruszyły mury [3]. Żydowskie matki, których serca pękły z rozpaczy, pogrążone w łzach, znajdowały tam ukojenie i pocieszenie. Któż by nie pamiętał nabożeństw odprawianych przez naszego rabina w okresie Rosz Haszana i Jom Kipur? Nigdy nie zapomnę modlitw mojego dziadka, błogosławionej pamięci reb Mendela Mahlera. Wciąż mam w uszach jego głos i śpiew.

Któż w Dębicy nie słyszał modlitw „chacot” zmawianych przez pobożnych Żydów w środku nocy [4]? Któż na Starym Mieście nie słyszał nocnego wołania szamesa [5]: „Wstańcie, Żydzi, czcić Stwórcę!”? Kto w piątkowe popołudnia tuż przed szabasem nie widział Żydów w pośpiechu idących do łaźni, aby odświeżyć i obmyć się z codziennych trosk i móc godnie uczestniczyć w nabożeństwie w synagodze lub w betmidraszu?

W podświadomy sposób zaczynamy postrzegać Dębicę owego czasu w nowym świetle. Niegdysiejsze zmagania schodzą na drugi plan, a w pamięci zostaje nam jedynie ciepły dom rodzinny lat minionych, Kolebka naszej młodości.

Przetłumaczył z języka angielskiego, opracował i opatrzył przypisami:

Ireneusz Socha © 2005

Powyższe tłumaczenie zostało dokonane z przekładu hebrajskiego oryginału na język angielski
(The Cradle of our Youth, tłum. i oprac. Jerrold Landau, Page 177).
[Sefer Dembic, s. 177, red. Daniel Leibel, Tel Awiw, 1964].


  1. Poale Syjon – (jid. „robotnicy Syjonu”), właściwie: Żydowska Socjalno-Demokratyczna Partia Robotnicza Robotnicy Syjonu, partia polityczna utworzona w 1905 r. w Królestwie Polskim. Od 1918 r. działała na obszarze całego państwa polskiego. Głównym celem programowym partii było utworzenie w Palestynie niepodległego państwa żydowskiego na zasadach socjalistycznych. W bieżącej działalności postulowała autonomię kulturalno-narodową Żydów w Polsce i poprawę warunków płacy i bytu żydowskich pracowników najemnych. (Encyklopedia PWN) Return
  2. W oryginale „sitra achara”, co oznacza „drugą stronę” w języku aramejskim. Termin talmudyczny określający Szatana lub ciemne siły działające w świecie. (Jerrold Landau) Return
  3. Najprawdopodobniej odniesienie do „murów” oddzielających ludzkość od Boga. Metafora rozpowszechniona w żydowskiej myśli religijnej. (Jerrold Landau) Return
  4. Odniesienie do „Tikkun chacot”, zbioru modlitw i lamentacji zmawianych w środku nocy i upamiętniających zniszczenie Świątyni Jerozolimskiej i upadek moralności ludu Izraela. Obrzęd ten nie jest obowiązkowy i z zasady jest zachowywany jedynie przez nadzwyczaj pobożnych Żydów. Obecnie niepraktykowany powszechnie. (Jerrold Landau) Return
  5. Szames (hebr. „szamasz”) jest pracownikiem, który spełnia w synagodze wiele istotnych posług religijnych. Do jego zadań należy doglądanie codziennych modlitw, włączając w to dbanie o sprzęt liturgiczny – modlitewniki, Biblię, zwoje, itd. Często też czyta Torę (jako baal korech) lub zastępuje kantora. Pomaga rabinowi na wiele sposobów. (http://www.jewish.org.pl/polskie/materialy/judaizm/synagoga/synagoga.html) Return

 

Bez podpisu. Nagrobek reb Jicchaka syna Szymona Szragi Grünspana błogosławionej pamięci. Zmarł w 17. dniu miesiąca elul 5632 roku (20 września 1872)

 

[Strona 178]

Płyta pamiątkowa dla Natana i Debory Grünspan oraz ich dzieci zamordowanych przez Niemców: dr Izraela Sandhausa z żoną Rechlą z Grünspanów i dziećmi Rutą i Manfredem (Zeewem Menachemem), Szymona Grünspana z żoną Rachel i dziećmi Józefem i Waldemarem (Menachemem), Izaka (Jicchaka) Grünspana z żoną Anną (Haną) i córkami Rutą i Judytą

 

Płyta pamiątkowa dla Cyli Ascheim z domu Goldfarb, jej syna Herscha wraz z żoną Ittą, Lezera – syna Samuela Feilbogena i jego siostry Heleny – ofiar masakr niemieckich w roku 1943

 

[Strona 179]

Płyta pamiątkowa dla 500 Żydów zamordowanych na Łysej Górze w 10. dniu miesiąca aw 5702 roku (24 lipca 1942).
Uwaga tłumacza: Płyta zawiera błędną informację, że zbrodnia miała miejsce w dniu 10 lipca 1942, czyli 25 tamuz 5702

 

Bez podpisu. Grupa osób przed płytą pamiątkową na Łysej Górze

 

[Strona 180]

Na dębickim cmentarzu

 

[Strona 181]

Pomnik w obozie pracy w Pustkowie dla 25 000 Żydów, którzy zginęli śmiercią męczeńską z rąk niemieckich morderców w okresie od 11 czerwca 1942 do 5 września 1943

 

[Strona 182]

Pomnik w obozie w Pustkowie

 

[Tekst hebrajski na stronie 183]

Dąb płaczu [1]

Translated by Ireneusz Socha

Tablica pamięci męczenników z Dębicy na Górze Synaj w Jerozolimie.
Uwaga tłumacza: Napis na tablicy głosi: Świętej pamięci naszych kochanych z Dębicy (Galicja), 16 dzień aw 5702 roku [30 lipca 1942]. Niechaj ich dusze związane będą z węzłem życia wiecznego.”


  1. alon bachut (hebr. „terebint (dąb) płaczu”) – Wj 35:8: „Wtedy to zmarła Debora, piastunka Rebeki, i pochowano ją w pobliżu Betel pod terebintem, który dlatego otrzymał nazwę Terebint Płaczu”. Terebint – drzewo cenione za trwałość i siłę, często wspominane w Torze. Grzebano pod nim ludzi, stawiano je przy pomnikach. Uważano je za drzewo święte. W niektórych przekładach terebinty nazwano „dębami”. (przyp. tłum.) Return

 

« Previous Page Table of Contents Spis treści Next Page »



This material is made available by JewishGen, Inc. and the Yizkor Book Project for the purpose of
fulfilling our mission of disseminating information about the Holocaust and destroyed Jewish communities.
This material may not be copied, sold or bartered without JewishGen, Inc.'s permission. Rights may be reserved by the copyright holder.


JewishGen, Inc. makes no representations regarding the accuracy of the translation. The reader may wish to refer to the original material for verification.
JewishGen is not responsible for inaccuracies or omissions in the original work and cannot rewrite or edit the text to correct inaccuracies and/or omissions.
Our mission is to produce a translation of the original work and we cannot verify the accuracy of statements or alter facts cited.

  Dembitz, Poland     Yizkor Book Project     JewishGen Home Page


Yizkor Book Director, Lance Ackerfeld
This web page created by Ireneusz Socha

Copyright © 1999-2024 by JewishGen, Inc.
Updated 18 Jul 2014 by LA