Pinkas Hakehillot Polin: Raniżów, Poland

“Raniżów” - Encyclopedia of Jewish
Communities in Poland, Volume III
50°15' / 21°58'

Polish translation of the “Raniżów” chapter from
Pinkas Hakehillot Polin

Published in Jerusalem

Acknowledgments
Project Coordinator and Translator

Our sincere appreciation to Yad Vashem
for permission to put this material on the JewishGen web site.

This is a translation from: Pinkas Hakehillot Polin:
Encyclopedia of Jewish Communities, Western Galicia & Silesia, Volume III,
page 349, published by Yad Vashem, Jerusalem
Tłumaczenie z Pinkas Hakehillot Polin:
Encyklopedia Gmin Żydowskich. Galicja Zachodnia i Śląsk. Tom III,
strona 349, published by Yad Vashem, Jerozolima.
Z hebrajskiego przełożył Antoni Więch. Przypisy i objaśnienia pochodzą od tłumacza.

This material is made available by JewishGen, Inc. and the Yizkor Book Project for the purpose of
fulfilling our mission of disseminating information about the Holocaust and destroyed Jewish communities.
This material may not be copied, sold or bartered without JewishGen, Inc.'s permission. Rights may be reserved by the copyright holder.

JewishGen, Inc. makes no representations regarding the accuracy of the translation. The reader may wish to refer to the original material for verification.
JewishGen is not responsible for inaccuracies or omissions in the original work and cannot rewrite or edit the text to correct inaccuracies and/or omissions.
Our mission is to produce a translation of the original work and we cannot verify the accuracy of statements or alter facts cited.

[Strona 346]

Raniżów

(Powiat Kolbuszowa, województwo Lwów)

Wioska i posiadłość szlachecka^[1] w odległości 24 km od Rzeszowa. Ludność nieżydowska utrzymywała się z rolnictwa, jednak miejscowa społeczność żydowska (pod koniec XIX i na początku XX wieku liczyła około 350 osób) oraz targ odbywający się w każdy czwartek nadawały wsi charakter miasteczka. Żydzi z Raniżowa zajmowali się handlem i rzemiosłem, a kilka rodzin również rolnictwem. W latach 1928–1930 rolnictwem zajmowało się 8 rodzin żydowskich (38 osób), które posiadały 215 dunamów^[2] ziemi uprawnej, 12 sztuk bydła i około 100 sztuk drobiu.

W wyniku wydarzeń wojennych i zamieszek, które miały miejsce w okolicznych wsiach w listopadzie 1918 i maju 1919 r., populacja żydowska w Raniżowie zmniejszyła się, a w 1921 r. liczyła 278 osób spośród 1561 mieszkańców wsi. Zamieszki te nie ominęły żadnego domu ani sklepu raniżowskich Żydów, którzy zostali pobici, a ich mienie zostało splądrowane. Miejscowa żandarmeria stała z boku i nie zareagowała w żaden sposób.

Życie społeczne Żydów z Raniżowa przypominało raczej życie w miasteczku niż na wsi; powstała synagoga, mykwa, a w 1897 r. mianowano nawet rabina Mosze Aarona, syna rabina Jakuba Icchaka Horowitza^[3], który pełnił swoją funkcję aż do śmierci w 1904 r. Jego miejsce zajął rabin Chaim Meir Jechiel, syn rabina Izraela Horowitza, wcześniej rabin lub dajan i nauczyciel sprawiedliwości^[4] w Mielcu. W okresie między dwiema wojnami światowymi funkcję rabina jako nauczyciel sprawiedliwości^[5] pełnił rabin Menachem Monisz Halbertal.

Po zakończeniu I wojny światowej w Raniżowie powstał oddział „Ogólnych Syjonistów”, a od 1933 r. działało tam koło „Akiwa” oraz kibuc szkoleniowy (w 1934 r. kibuc liczył 19 członków). Przez pewien czas działał tu również oddział „Bejtar” oraz organizacja młodzieżowa „Bnej Cijon” W wyborach do Kongresu Syjonistycznego w 1931 r. sprzedano 51 szekli, a 48 szekli oddano na listę „Ogólnych Syjonistów”.

O losie Żydów z wsi Raniżów w czasie II wojny światowej mamy tylko skąpe informacje. Według jednej z nich, ubodzy mieszkańcy tej miejscowości byli wspierani w 1940 r. przez Joint, a w 1941 r. przez ŻSS^[6]; potrzebujący otrzymywali od tych instytucji od czasu do czasu zasiłki. Osada żydowska została zlikwidowana w lipcu 1941 r.; jej mieszkańcy zostali wówczas wysiedleni do pobliskich miasteczek – Sokołowa i Głogowa.

Bibliografia:

Archiwum Jad Waszem: JM/1829-1847; 021/19.
YIVO, Vilner Archiv, Jugendforschung, teka 3965, lata 1928-1930.
Ha-Archijon ha-cijoni ha-merkazi (Centralne Archiwum Syjonistyczne): S-6/2181; Z-4/226-24B.
„Diwrej Akiba” 08.07.1933, 17.11.1933.
„Nowy Dziennik” 17.03.1927, 17.05.1931, 23.12.1933, 19.07.1935.

Przypisy

W okresie staropolskim okoliczne ziemie były własnością króla (królewszczyzną). Władze austriackie po rozbiorach wykorzystały ten majątek do założenia kolonii niemieckiej Ranischau. Wiadomo, że część ziem wykupił w II poł. XIX w. Zdzisław Tarnowski z Weryni. Return
Dunam – tradycyjna jednostka powierzchni na Bliskim Wschodzie. Przed końcem Imperium Osmańskiego, używano dunamu o powierzchni 919,3 m², ale w 1928 roku przyjęto metryczną wersję 1000 m². Return
Inna wersja imion: Jaakow Icchak. Return
Dajan i nauczyciel sprawiedliwości (w skrócie: דומ”ץ) – tytuł sędziego rozstrzygającego spory i sprawy halachiczne. Return
Nauczyciel sprawiedliwości (hebr. More ha-Cedek, w skrócie: מו”ץ), - to opisowy tytuł stanowiska rabina, który zajmuje się rozstrzyganiem kwestii halachicznych. Return
Żydowska Samopomoc Społeczna (skrót: ŻSS) - żydowska organizacja zajmującą się wsparciem finansowym oraz dostarczaniem leków, odzieży i żywności Żydom w Generalnym Gubernatorstwie. Return

Yizkor Book Project JewishGen Home Page

Yizkor Book Director, Lance Ackerfeld
Emerita Yizkor Book Project Manager, Joyce Field z”l
This web page created by Jason Hallgarten